Historia Kościoła w Staniszczach Małych (w oparciu o książkę K. Kunysz „90 lat szkoły podstawowej w Staniszczach Małych. Z dziejów szkoły i wsi Staniszcze Małe”, zapiski parafialne oraz wspomnienia mieszkańców)

Wieś Staniszcze Małe przez lata należała do oddalonej o kilka kilometrów parafii pw. św. Karola Boromeusza w Staniszczach Wielkich. W religijnych i hojnych mieszkańcach wioski Staniszcze Małe przez lata rozwijała się potrzeba zbudowania kościoła i utworzenia własnej, niezależnej parafii. Plan zaczął się materializować na przełomie lat 70-tych i 80-tych dwudziestego wieku. Wtedy to grupa mieszkańców, na czele z Bolesławem Surówką i Urszulą Hudala – pracownikami ówczesnego Veritasu w Opolu, podjęła działania zmierzające do budowy kościoła. W latach 80-tych XX wieku budowanie świątyń w Polsce nie było rzeczą łatwą. Nie sprzyjała temu zarówno atmosfera polityczna, jak i ciężka sytuacja gospodarcza. Jednak determinacja mieszkańców była na tyle duża, że w 1982 roku rozpoczęto budowę na gruntach podarowanych przez Jana Boka, położnych przy ul. Myśliwca. Świątynię, oficjalnie zgłoszoną pozwoleniu na budowę jako „punkt katechetyczny”, budowano wg projektu architekta Władysława Jezierskiego i pod okiem inżyniera budownictwa Stanisława Dąbrowskiego.

W radzie budowy zasiadali Jan Mańczyk, Karol Mańczyk, Teodor Mańczyk, Teodor Mróz, Wiktor Paniz, Paweł Koj, Teodor Ploch, H. Smyla i Józef Nawrath. Na czele rady przez większość okresu budowy stał Paweł Koj. Ze względów finansowych budowano systemem gospodarczym: mieszkańcy wg ustalonego ulicami harmonogramu, wykorzystując urlopy w swoich zakładach pracy, przychodzili i pomagali fachowcom w budowie. Utworzono brygady, na czele których stali „placowi” i organizowali prace. Staniszczanie poświęcali swój czas, sprzęt i wykorzystywali znajomości, pomagając pozyskać potrzebny materiał i usługi. Aby sfinansować budowę prowadzono zbiórki pieniężne wśród mieszkańców i w okolicznych parafiach, jednak główny ciężar budowy spoczywał na społeczności Staniszcz Małych.

Mieszkańcy wspominają, że nawet prostowali odzyskane z rozbiórek gwoździe, żeby zbijać z nich szalunki potrzebne na budowie. Już na początku konieczne było szczególne wzmocnienie fundamentów, ze względu na biegnącą nieopodal kościoła linię kolejową. I tak oszczędne gospodarowanie przeplatało się z koniecznością szczególnych nakładów. Ławę pod fundament zalewali mieszkańcy Staniszcz Małych, sam fundament budowała firma pana Piechaczka, a ściany nośne firma murarska braci Machulla z Makowczyc.

Prace przy budowie „punktu katechetycznego” trwały, a kamieniarz Wiktor Janowski wykonał z marmuru kamień węgielny, który 21.06.1983 r. na Górze św. Anny poświęcił papież Jan Paweł II. Huta im. Świerczewskiego w Zawadzkiem wykonała konstrukcję dachową z metalu. Mieszkańcy we własnym zakresie dowieźli elementy na plac budowy, a bracia Teodor i Jan Mróz składali je i spawali. Do ułożenia konstrukcji dachu na murach sprowadzono dźwig z huty w Ozimku. Wnętrze kościoła zaprojektował inż. plastyk Marek Budziński z Opola. We wnętrzu wprowadzono elementy niebędące już częścią koncepcji „punktu katechetycznego”. Powstały chór i ołtarz. Zamówiono też trzy dzwony, które nazwano imionami świętych patronujących trzem głównym zawodom wykonywanym w Staniszczach Małych: św. Florian (patron hutników), św. Katarzyna (patronka kolejarzy), św. Izydor (patron rolników). 1.07.1984 roku dzwony poświecił biskup Antoni Adamiuk. Wybudowano wieżę kościelną (nieujętą w pierwotnym projekcie) i latem 1984 roku umieszczono dzwony na wieży. Ponieważ zamówienie dźwigu było kosztowne, mieszkańcy zdecydowali, że dzwony z pomocą liny i traktora wciągnie na wierzę Teodor Mańczyk. Najcięższy z dzwonów zerwał się i spadł. Na szczęście nikomu nic się nie stało, a dzwon nie został uszkodzony. Kolejna próba zawieszenia zakończyła się sukcesem. Najprawdopodobniej po raz pierwszy dzwoniono dzwonami ręcznie 26.07.1984 roku podczas uroczystości ku czci św. Anny. Cały czas borykano się z brakiem materiałów i funduszy. Budowę realizowano w ekspresowym tempie, aby komunistyczne władze nie zorientowały się, że zamiast punktu katechetycznego budowany jest kościół i aby nie wstrzymano zgody na budowę.

24.12.1984 roku o godzinie 22:00 odprawiona została w nowym kościele pasterka przez proboszcza ze Staniszcz Wielkich, ks. Lothara Maruskę, w asyście dwóch księży. Licznie zgromadzeni mieszkańcy częściowo siedzieli na krzesłach wypożyczonych z kina w Zawadzkiem. Msze odprawiono także w obydwa dni świąt Bożego Narodzenia. Zimą trwały dalsze prace wykończeniowe wewnątrz budynku, jednocześnie co niedzielę odprawiane były msze święte.

Wśród mieszkańców przeprowadzono głosowanie dotyczące wyboru patrona świątyni. Propozycje były trzy: Duch Święty, św. Anna i św. Urban. Zdecydowaną większością wybrano pierwszą propozycję. Słowo Boże w pierwszą sumę odpustową 26.05.1985 roku wygłosił pochodzący ze Staniszcz Wielkich ksiądz Mikołaj Mróz.

Równolegle czyniono starania o utworzenie cmentarza parafialnego, który finalnie powstał na działkach pod lasem na drodze w stronę Krasiejowa. Ziemię ofiarowali: Urszula Marczok i Jan Bok.

Kilka lat ciężkiej pracy, zmagań z niedostępnością materiału i fachowców, ograniczonymi rękami do pracy, różnymi wizjami przebiegu budowy i ostatecznego kształtu świątyni, przyniosły owoce: dekretem z 25.08.1985 roku biskup Alfons Nossol powołał parafię pw. Ducha Św. w Staniszczach Małych. Pierwszym proboszczem w parafii Staniszcze Małe, powołanym 27.08.1986 roku został ks. Stanisław Skolarus.

W latach 1987-1991 wybudowano plebanię i otynkowano kościół. 4.10.1992 roku biskup ordynariusz Alfons Nossol dokonał konsekracji kościoła i symbolicznego wmurowania kamienia węgielnego wewnątrz świątyni.

23 sierpnia 2023 roku ks. Stanisław Skolarus, po 37 latach posługi w Staniszczach Małych przeszedł na emeryturę, dzień później proboszczem ex currendo Parafii Zesłania Ducha Świętego został ks. Norbert Nowainski, będący jednocześnie proboszczem w parafii pw. Karola Boromaeusza w Staniszczach Wielkich.